نیروانا – هشت مهارت بودا – اولین هفته

هیچوقت فکر کردین که چرا بعد از بیست و پنج قرن، هنوز پیام بودا تازه هست؟ هنوز فالوور جذب میکند و اینهمه در غرب و شرق طرفدار جمع کرده، تا جایی که کلیسای کاتولیک بارها از گسترش اون ابراز خطر کرده؟

از مهمترین دلایل این هست که بودا هشت مهارت(skill) ارائه داد؛ واضح و روشن. به این بسنده نکرد که اعلام کند رنج هست و انکار سختی در زندگی  فایده ندارد. بودا وعده داد که راهی برای رهایی از رنج هست و در پاسخ اینکه : “چجوری رنج رو پایان بدیم ؟” این هشت مهارت یا این هشت مسیر را معرفی کرد. . تو این مقاله به این هشت راه حل می‌پردازیم.

توضیح اینکه دراین مورد، کتاب‌های بسیار نوشته شده و مردمانی سالها  برای  پژوهش و تمرینات پیشرفته به موسسات آموزشی و معابد بودایی میروند. معروف ترین کتاب دماپادا Dhammapada  هست؛ سخنرانی های خود بودا بصورت شعر، باقیمانده از قرنها و هزاره ها. این کتاب بوسیله چند مترجم به فارسی هم ترجمه شده، اما در این مقاله، خلاصه این هشت تکنیک رو بررسی میکنیم.

نکته جالب دیگه در مورد این تکنیک‌ها قابل انجام بودن اونها در زندگی روزمره هست. بعبارت دیگر، بودا خیلی روشن اعلام کرد که لازم نیست شما در این  دانش به اجتهاد برسید و سالها وقت در معابد و کتابخانه ها بگزارید. بنظر میاد که علت  اصلی معروفیت و گسترش آیین بودایی، ارائه دادن اون به شکل ساده و قابل انجام برای کشاورز، کارمند ، خانه دار و هر مدل زندگی هست. برای انجام این تکنیکها، حتی دین فرد هم مهم نیست، شما میتونید یک کاتولیک با ایمان در نیویورک یا یک هندوی معتقد در دهلی باشین که هرگز مزه گوشت نچشیده.  یک ماتریالیست با اعتقاد راسخ به عدم وجود خدا در استامبول یا یک مسلمان سنی در کراچی با پنج وعده نماز سر وقت باشین. انجام تکنیک‌های بودا برای همه امکان پذیر هست.

این هشت مسیر شریف رو میشه به سه قسمت اصلی تقسیم کرد که نماینده

هر کدوم یک حیوان هست : خوک، خروس و مار. این سه حیوان در مرکز چرخه زندگی یا سامسارا هستن. یک قصه کامل در سه اپیزود راجع به این چرخه خواهیم داشت. در پایان هر مهارت ، یک تمرین هم توصیه شده تا به درک بهتر کمک کند. یادمان باشد که بودیسم یک آیین پر از دستورالعملها و تمرینات با دیسیپلین بالا هست. عجالتا،  برویم سراغ این سه حیوان.

خوک یا قسمت معاش روزانه و اخلاق

شامل کردار درست، معاش درست و نگرش درست

کردار نیک همون اصل اولیه همه ادیان هست؛ پرهیز از دروغ و آزار و کشتار. اینجا به روابط جنسی نادرست مثل رابطه به زور وبا متأهل وبا کودکان پرداخته می‌شود و همیشه یک اصل رو دنبال میکنه: پرهیز از آزار.

تمرین: سه روز هیچ دروغی نگویید حتی دروغ سفید. به نتایج جالبی میرسید.

گفتار درست که یک پادکست کامل در موردش داریم. روشهای درست شنیدن، درست بیان کردن و پرهیز از مزخرف گویی. بعبارتی، روش درست استفاده کردن از دستگاه پردازش کلام برای زندگی بهتر.

تمرین: سه روز سکوت کنید. تجربه جالبی هست.

معاش درست که در موردش کتاب‌های فراوان از لیست مشاغل خوب و بد منتشر کردن. رباخواری، کلاه برداری، فروش اسلحه و رمالی و جادوگری در لیست بدها قرار میگیره. باز هم اصل مهم عدم آزار و اذیت به انسان و حیوان رو دنبال می‌کنند. البته مسائل فرهنگی هم هست، مثلا این بزرگواران، شغل قصابی رو اصلا دوست ندارن که از یک ملت گیاه‌خوار غیر از این انتظار نمیره. نویسنده این مقاله، شش ماه گیاه‌خواری را آزمود. گرچه احساس خوبی بود، اما بدنیا آمدن در خاور میانه همه چیز را پیچیده میکند. امان از جبر جغرافیایی.

تمرین: ده حرفه نادرست بنظر خودتان را  بروی کاغذ بنویسید و در مورد اونها با دوستانتان گپ بزنید.

مار یا افسون ندیدن با چشم باز : قسمت خرد و بینش

شامل دیدگاه درست و نیت درست .

دیدگاه درست که اشاره میکنه به جمله معروف:” تو نگاه میکنی اما نمیبینی.”

یعنی واقعیت به شکلی که هست، نه شکلی که من دلم می‌خواهد باشد  یا جوری که بقیه اصرار میکنند . در این قسمت دیدن و بینش ژرف به چهار حقیقت شریف بودا بسیار مورد توجه قرار می‌گیرد. تمرین های زیادی برای تغییر در نوع نگرش به زندگی پیشنهاد می‌شود.

تمرین: چهار حقیقت بودا رو با ده خودنویس مختلف و با رنگهای متفاوت بنویسید. طبیعتا هنرمندان اینجا دستشان جلو هست. حتی می‌توانید یک تابلو نقاشی- خطاطی- طراحی خلق کنید.

نیت درست که مربوط به قصد کردن می‌شود. نیت برای بی آزار بودن و رسیدن به رهایی. گرچه این قسمت بسیار فلسفی و روشن فکرانه بنظر میرسد، اما بودیسم برای قصد و نیت ارزش بالایی قائل است.  آنقدر مهم که این جمله معروف رو دایم میشنوید : ” اگر قصد و نیت درست داشته باشی، به حقیقت می‌پیوندد.” بعبارت دیگر، قدرت قصد و نیت اینقدر پر قدرت تصور می‌شود که توانایی تاثیر روی واقعیت خارجی را دارد. همان تئوری تفکر مثبت که خیلی از افراد رو گول می‌زند. خیلی باور دارن فقط با آرزو کردن و خیالبافی می‌توان واقعیت زندگی را عوض کرد. اینکه نیت ما بر روی آینده ما چه تاثیری دارد، وارد بحث کارما می‌شود که روزی بدان خواهیم پرداخت.

تمرین: آخرین واقعه مهم زندگی خود را بیاد آورید، مانند ازدواج یا استخدام در کار جدید یا هر واقعه که زندگی شما را تحت تاثیر قرار داد. سپس سعی کنید با یادآوری گذشته، نیت اولیه خودتان را بیابید. چقدر قصد انجام آنرا داشتید؟ چقدر منتظر رخداد این واقعه بودید؟

خروس، سلطه ، قدرت و خشم یا بخش خودشناسی

شامل کوشش درست، اندیشه درست و تمرکز درست

کوشش درست. یا همان عمل درست، از گام‌های عملی برای شکوفا شدن تمایلات مثبت صحبت میکند. مدیریت خشم در این دسته قرار میگیرد. اصل کار در این دسته بر خودشناسی است. تاکید زیادی بر تمرینات در مورد شناخت خوشتن خویش وجود دارد. راه عملی هم که پیشنهاد میشود، از طریق شناخت عادات بد است. یافتن و شناخت  عادات و رفتارهای ناپسند در خود کار دشواری است که اگر بدون خشم و خودآزاری انجام شود، نتایج جالبی در شناخت خود خواهد داشت.

تمرین : از بستگان درجه یک بخواهید بدترین عادت شما را بگویند. طاقت شنیدن انتقاد سخت، اما قدم مهمی در خود شناسی است.

اندیشه درست، خروج از نادانی .دیدن اصل واقعیت هر چیز ، از طریق رسیدن به آگاهی. این آگاهی باید از طریق خودشناسی و نزدیک شدن به اصل خویش باشد. در این قسمت ، تکنیک‌های استفاده از احساس پنجگانه برای درک از جهان هستی بکار می‌رود. هدیه بودیسم به روانشناسی نوین، بنام ذهن آگاهی (Mindfulness )

از همین قسمت کوشش و اندیشه درست گرفته شده است. البته در اینمورد بحث فراوان است، اما تکنیک‌های ذهن آگاهی که امروز بوسیله روانشناسان برای کنترل اختلالات اضطرابی بکار میرود، بر پایه شناخت خود و جهان پیرامون بر اساس تغییر نحوه درک خود از جهان هستی میباشد. زمانی که خودم را از زاویه دیگری ببینم، هنگامی که درک متفاوتی از خود داشته باشم، دنیای من نیز دگرگون خواهد شد. گر عجل فرصت دهد, یک پادکست با موضوع درمانهای ذهن‌آگاهی در خدمتتان خواهم بود با داستان دکتر راس هریس و شاگردی کلاسهای او در استرالیا.

تمرین: در جایی که نشسته اید، به سقف یا آسمان نگاه کنید. تلاش کنید چیزهای جدیدی پیدا کنید که تا بحال ندیده بودید. در سکوت و آرامش وارد جزئیات شوید و در همان حالت صداهای اطراف را که میشنیدید اما توجه نمیکردید با دقت بیشتر گوش کنید.

تمرکز درست: هشتمین و عملی ترین قسمت.  در این قسمت تکنیک‌های متفاوت مراقبه یا Meditation  مورد بحث قرار می‌گیرد. افرادی که از سنین کودکستان، طبق رسم قدیمی در تبت، به معبد سپرده میشوند، سالها بر روی این تکنیک‌های آرام سازی ذهن کار می‌کنند. اصولأ بودیسم مغز انسان را وسیله خوبی برای آزمایش می‌داند و ادعا دارد که این تمرین‌ها مثل روغن کاری یک دوچرخه، برای روان کار کردن مغز لازم است.

تمرین: چند دقیقه در روز مراقبه میکنید؟ تکنیک جدیدی بیاموزید و آنرا تمرین کنید.